თანამედროვე რეპროდუქციული მედიცინის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან წინგადადგმულ ნაბიჯს პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტირება წარმოადგენს. დიაგნოსტიკის ეს მეთოდი წყვილებს, რომლებსაც უნაყოფობის ან გენეტიკური პრობლემები აქვთ, ჯანმრთელი შვილის ყოლის შესაძლებლობას აძლევს.
რატომ არის საჭირო პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტირება
ქალის ფიზიოლოგიიდან გამომდინარე, ყველა ემბრიონი, რომელიც მის ორგანიზმში წარმოიქმნება, სიცოცხლესთან თავსებადი არ არის. ქრომოსომების არასწორი რაოდენობის თუ სხვა დარღვევების გამო, ბევრი მათგანი საშვილოსნოს საერთოდ არ ემაგრება, ან ემაგრება, მაგრამ არ ვითარდება და ორსულობა წყდება.
ამას გარდა, ზოგ ოჯახში არსებობს გენეტიკური დაავადებები, რომელთა გამოც ბავშვები დაბადებისთანავე იღუპებიან, ან ჯანმრთელობის ისეთი პრობლემები უჩნდებათ, რომლებიც მთელი ცხოვრების განმავლობაში გასდევთ. ბოლო დრომდე, ამ ადამიანებს მედიცინა გამოსავალს ვერ სთავაზობდა, თუმცა რეპროდუქციული გენეტიკის განვითარებასთან ერთად, გაჩნდა პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტირების შესაძლებლობა, რომელიც სრულიად ახალ პერსპექტივას ქმნის – ზრდის ორსულობის შანსებს.
რეპროარტში ჩატარებული პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტირების მონაცემებით, 22-25 წლის ქალების შემთხვევაში, ჯანმრთელი ემბრიონების მაჩვენებელი 53%-ია. თუმცა, ასაკთან ერთად ეს პროცენტი იკლებს და, ცხადია, დაორსულების შანსებსაც ამცირებს. აღნიშნული მონაცემები მსოფლიოს წამყვანი კლინიკების მაჩვენებლებთანაა თანხვედრაში.
როგორ ტარდება ემბრიონის გენეტიკური ტესტირება?
ტესტირების პროცესში თითოეული ემბრიონის ქრომოსომების რაოდენობისა და მათი სტრუქტურის შეფასებით ჯანმრთელი ემბრიონების იდენტიფიცირება ხდება. აღსანიშნავია, რომ დიაგნოსტიკის უმნიშვნელოვანესი და ყველაზე რთული ნაწილი – ემბრიონის ბიოფსიაა, რომელსაც სპეციალური ლაზერი და მაღალკვალიფიციური პერსონალი ესაჭიროება. ემბრიონის ბიოფია 2015 წელს, პირველად საქართველოში, სწორედ რეპროარტის თანამედროვე სტანდარტებისა და უახლესი ტექნოლოგიებით აღჭურვილ ლაბორატორიაში ჩატარდა და ამჟამადაც წარმატებით გამოიყენება.
ემბრიონის ბიოფსია რეპროარტში სრულიად უსაფრთხოდ მიმდინარეობს. ემბრიონის განვითარების მესამე დღეს, ლაზერით, მისი გარსის მცირე მონაკვეთის დარღვევა ხდება. ბიოლოგიურ მასალას იმ ნაწილიდან იღებენ, საიდანაც შემდგომში პლაცენტა წარმოიქმნება. შესაბამისად, ბიოფსიის პროცესი ისე მიმდინარეობს, რომ ემბრიონი არ ზიანდება და განვითარებას ის შემდეგაც ჩვეულებრივ განაგრძობს. ბიოფსიის შედეგად მიღებული უჯრედები ანალიზის გასაკეთებლად ბრიტანეთში ან აშშ-ში პარტნიორ ლაბორატორიებში იგზავნება.
პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტირება და უნაყოფობა
წყვილის ინ ვიტრო განაყოფიერებით მკურნალობის შედეგად, შეიძლება მიღებული იყოს რამოდენიმე ემბრიონი, მაგრამ მათ შორის მხოლოდ 1 იყოს ისეთი, რომლის გადატანითაც შესაძლოა ორსულობა დადგეს და ჯანმრთელი ბავშვი დაიბადოს. გენეტიკური ტესტირების გარეშე ამის გარკვევა შეუძლებელია და თუ, შემთხვევით ექიმმა საშვილოსნოში ზუსტად ის ჯანმრთელი ემბრიონი არ გადაიტანა, ქალი ვერ დაორსულდება ან გარკვეული პერიოდის შემდეგ მას მუცელი მოეშლება, რაც ასევე ძალიან დიდი სტრესის მომტანია.
გენეტიკური ტესტირება საშუალებას იძლევა, წინასწარ დადგინდეს, რომელია ემბრიონებს შორის ჯანმრთელი და შემდეგ ქალის საშვილოსნოში სწორედ მისი გადატანა მოხდეს. ტესტირება ორსულობის მიღების დროსა და ორსულობის შეწყვეტის ალბათობას ამცირებს, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია 40 წელს გადაცილებული ქალებისთვის.
რეპროარტში მიღებული მონაცემებით, როდესაც 40 წელს მიღწეული ქალი ინ ვიტრო განაყოფიერებით მკურნალობს, ორსულობის შანსი 10-14%-ია, მოშლის საშიშროება კი — 50%. თუ მას პრეიმპლანტაციური გენეტიკური ტესტი ჩაუტარდება და ჯანმრთელ ემბრიონს გადავუტანთ, ორსულობის შესაძლებლობა 10-14%-დან – 50%-მდე გაეზრდება, მოშლის ალბათობა კი 50%დან 10%-მდე შეუმცირდება.
აღსანიშნავია კიდევ ერთი ფაქტორი: საშვილოსნოში პირდაპირ ჯანმრთელი ემბრიონის გადატანა შვილის ყოლის სწრაფი შანსია და წყვილს იმ იმედგაცრუებას, ნეგატიურ ემოციებსა და ზედმეტ ფინანსურ დანახარჯებს არიდებს, რომელიც ინ ვიტრო განაყოფიერების რამდენიმე წარუმატებელმა მცდელობამ შეიძლება გამოიწვიოს. ჩვენ ვამაყობთ, რომ რეპროარტის გუნდის დახმარებით 2016 წელს – პირველად საქართველოში, უკვე დაიბადნენ ჯანმრთელი ბავშვები პრეიმპლანტაციური გენეტიკური სკრინინგი PGT-A / დიაგნოსტიკის PGT-M შემდეგ.
